Kliknij przycisk i otwórz MENU >>
Spacerując po Parku Pionierów Słubic koło kościoła NMP Królowej Polski wpadłem na pomysł zebrania w jednym miejscu ważniejszych dat związanych z pierwszymi powojennymi latami w historii miasta. Efektem tego pomysłu jest poniższe kalendarium.

ROK 1945

  • 20.02.1945: porozumienie o przejmowaniu administracji na Ziemiach Odzyskanych przez pełnomocników z rąk radzieckich komendantów wojennych;
  • 12.03.1945: powołanie przez Rząd Tymczasowy specjalnej komisji ds. opracowania ogólnych zasad organizowania administracji na Ziemiach Odzyskanych;
  • 13/27.04.1945: do Słubic przybyła grupa operacyjna PPR pod kierunkiem Henryka Jastrzębskiego, oddelegowanej tu przez KW PPR w Poznaniu;
  • 23.04.1945: zajęcie Frankfurtu nad Odrą przez oddziały 69 Armii I Frontu Białoruskiego i 129 Orłowską Dywizję Pancerną;
  • 29.04.1945: z Piły do Słubic (przez Poznań, Zbąszynek i Rzepin) wyruszyła kierowana przez Witolda Jaroszyńskiego jedna z grup operacyjnych Okręgu Pomorze Zachodnie;
  • 01.05.1945: grupa operacyjna Witolda Jaroszyńskiego opuściła Poznań i ruszyła pociągiem w kierunku zachodnim (odcinek Rzepin-Słubice musiała przejść pieszo);
  • 02.05.1945: d Słubic o godz. 18 przybyła 52-osobowa grupa operacyjna Witolda Jaroszyńskiego; decyzją pełnomocnika okręgu ppłk. L. Borkowicza Jaroszyński został pełnomocnikiem (wg dzisiejszej nomenklatury starostą) obwodu słubickiego;
  • 06.05.1945: powołanie Komitetu Powiatowego PPR w Słubicach; jego głównym twórcą był Henryk Jastrzębski; wysadzenie w powietrze mostu kolejowego na Odrze w Słubicach;
  • 17.05.1945: pierwsze udokumentowanie skierowanie do obozu specjalnego NKWD nr 6 w Słubicach; wspomniany obóz dla internowanych funkcjonował przy dawnym bielniku wosku, jednak potem został przeniesiony do Jamnitz/ Lieberose; do najsłynniejszych więźniów obozu w Słubicach należał wybitny niemiecki aktor Gustaf Grüdgens (1899-1963), który opuścił Słubice 12.09.1945;
  • 22.05.1945: decyzja pełnomocnika Okręgu Pomorze Zachodnie w sprawie połączenia obwodu rypińskiego z prawobrzeżną częścią Frankfurtu nad Odrą (Słubicami);
  • 24.05.1945: do Rzepina przyjechali delegat pełnomocnika okręgu Stanisław Górski, pełnomocnik obwodu słubickiego Witold Jaroszyński, kierownik grupy operacyjnej PPR w Słubicach Henryk Jastrzębski, kierownik UB w Słubicach Bronisław Pajączkowski i komendant MO w Słubicach Jan Wachowicz; Henryk Jastrzębski został burmistrzem Słubic;
  • 25.05.1945: objęcie Dammvorstadt (Słubic) przez administrację polską;
  • 28.05.1945: oficjalne wydzielenie Słubic jako odrębnej jednostki terytorialnej; siedzibą Urzędu Miejskiego były kolejno: Plac Wolności 5, ul. Mickiewicza 20 i ul. Jedności Robotniczej 12;
  • 31.05.1945: organizację Związku Walki Młodych w Słubicach powierzono Ryszardowi Walczynie;
  • 01.06.1945: powstanie pierwszego Koła PPS w Słubicach pod kierunkiem Michała Zakrzewskiego; koło niedługo potem rozpadło się z powodu konfliktów osobistych;
  • 11.06.1945: otwarcie domu partyjnego PPR przy ul. Mickiewicza; pierwszy występ Małego Teatru, założonego przez Leokadię i Andrzeja Bieryłłów;
  • 15.06.1945: decyzja pełnomocnika Okręgu Pomorze Zachodnie o ustanowieniu Rzepina siedzibą obwodu;
  • 15/16.06.1945: początek akcji wysiedleńczej Niemców z obwodu rypińskiego z siedzibą w Słubicach;
  • 16.06.1945: uchwała Zarządu Miejskiego w sprawie potrzeby zorganizowania w Słubicach polskiego szkolnictwa powszechnego;
  • 21.06.1945: rozmowy nowej administracji Słubic z przedstawicielami Frankfurtu nad Odrą w sprawie zaopatrzenia Słubic w energię elektryczną;
  • 23-28.06.1945: akcja wysiedleńcza Niemców z podsłubickich wiosek;24.06.1945: pierwszą polską Mszę Św. w Słubicach odprawił ks. Manfred Łaboda;
  • 28.06.1945: połączenie Komitetów Powiatowych PPR w Rzepinie i Słubic – pozostał jedynie ten pierwszy (we wrześniu przeniesiony do Słubic);
  • 30.06.1945: początek przesyłu energii elektrycznej z Frankfurtu nad Odrą do Słubic;
  • 01.07.1945: pierwszy chrzest w Słubicach pod administracją polską; sakrament przyjęła wówczas Janina Maria Offman; Zarząd Miasta rozpoczął akcję zasypywania okopu przeciwczołgowego na południowym krańcu miasta, przy „wylocie” na Kunowice;
  • 07.07.1945: ostateczne zatwierdzenie przynależności administracyjnej obwodu rzepińskiego z siedzibą w Słubicach - uchwała Rady Ministrów w sprawie podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych; Słubice znalazły się w woj. Poznańskim;
  • 17.07.1945: początek konferencji poczdamskiej;
  • 25.07.1945: wybór Powiatowego Komitetu PPS w Słubicach; jego przewodniczącym został Józef Mager, sekretarzem – Kazimierz Durka (potem Władysław Banaszak), zaś skarbnikiem – Kalinowski;
  • 01.08.1945: burmistrzem Słubic został Władysław Pawlak (do 31.08.1945);
  • 02.08.1945: zakończenie konferencji poczdamskiej; potwierdzenie rozdziału Słubic i Frankfurtu nad Odrą;
  • 08.08.1945: instrukcja komendanta obozu specjalnego NKWD nr 6 w Słubicach majora Selesnowa w sprawie wydzielenia strefy dla więźniów pochodzenia innego niż niemieckie; rozkaz NKWD w sprawie przeznaczenia obozu w Słubicach „dla transportów z 47 Armii”;
  • 10.08.1945: komendantem wojennym Słubic został ppor. Józef Krupa;
  • 12.08.1945: pierwsze posiedzenie Rady Doradczej przy burmistrzu Słubic;
  • 15.08.1945: początek procesu przekazywania polskiej administracji zakładów przemysłowych w Słubicach i całych powiecie przez administrację radziecką;
  • 19.08.1945: pierwszy ślub kościelny w Słubicach pod administracją polską; pobrali się wówczas zastępca komisarza ziemskiego Jan Maćkowiak oraz Stanisława Bugier;
  • 20.08.1945: konferencja nauczycieli powiatu rypińskiego;
  • 28.08.1945: początek przepływu wody z Frankfurtu nad Odrą do Słubic; prowizoryczny rurociąg został pociągnięty pod drewnianym mostem na Odrze i funkcjonował do 03.07.1947;
  • 09.1945: przeniesienie siedziby obwodu rzepińskiego z Rzepina do Słubic przez pełnomocnika obwodowego Jana Langę;
  • 01.09.1945: burmistrzem Słubic został Józef Mager z PPS (do 26.05.1946);
  • 29.09.1945: początek działalności na terenie powiatu rypińskiego powołanego z inicjatywy PPR Związku Samopomocy Chłopskiej;
  • 10.1945: uruchomienie lokalu „Haneczka” przy ul. Kościuszki;
  • 02.10.1945: sprawozdanie sekretarza KP PPR w Słubicach Stanisława Rybaka o antysowieckim nastawieniu napływowej ludności Słubic;
  • 12.10.1945: początek pierwszego roku szkolnego w powojennej historii Słubic (dzisiejszy budynek Galerii „Jedynka”); zajęcia prowadziło troje nauczycieli: Stanisława Bojarowa, Eugenia Degórska i Józef Mager;
  • 13.11.1945: do Słubic z posługą duszpasterską przybył ks. Edmund Łowiński;
  • 02.12.1945: początek regularnych nabożeństw w kaplicy w Słubicach; założenie Urzędniczej Spółdzielni Spożywców „Pionier”przez osoby związane z PPS;
  • 12.12.1945: uruchomienie pierwszego sklepu USS „Pionier” przy Placu Przyjaźni; kierownikiem lokalu został Kazimierz Grześkiewicz;
  • 15.12.1945: powstanie Spółdzielni Pracy Przemysłu Spożywczego „Przyjaźń” w Słubicach;
  • 18.12.1945: pierwsze posiedzenie MRN w Słubicach; podczas posiedzenia kierowanego przez Jana Langę na przewodniczącego MRN wybrano Józefa Magera;
  • 28.12.1945: ukonstytuowanie się PRN w Rzepinie z siedzibą w Słubicach; jej pierwszym przewodniczącym został pełnomocnik obwodowy Jan Langa;

ROK 1946

  • 01.1946: powstanie powiatowych struktur PSL;
  • 15.01.1946: przyjazd z Krakowa do Słubic sióstr zakonnych ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo;
  • 01.02.1946: I zjazd Zarządu Oddziału ZNP w Rypinie;
  • 03.1946: uruchomienie stołówek Eugeniusza Żółtogłowego przy ul. Jedności Robotniczej i ul. Wojska Polskiego;
  • 03.03.1946: ponowne otwarcie po wojnie stadionu w Słubicach;
  • 30.03.1946: opuszczenie Słubic przez radziecką jednostkę wojskową;
  • 04.1946: powstanie Rady Parafialnej w Słubicach; osiedlenie się w Słubicach Zenona Szemisa, osobistego lekarza gen. Władysława Andersa; pacjentów przyjmował w domu przy Placu Przyjaźni 2; przy PUBP powstał Klub Piłkarski „Gwardia”; prezesem klubu został Bogusław Berezowski, treningi zaś prowadził K. Rosenker;
  • 22.04.1946: poświęcenie w Rybocicach pierwszego kościoła filialnego (pw. św. Józefa) parafii NMP Królowej Polski w Słubicach;
  • 05.1946: powstanie piekarni przy ul. Paderewskiego;
  • 25.05.1946: uchwała PRN nr 33 w sprawie planowanego utworzenia w mieście Komunalnej Kasy Oszczędności i przyznania jej na start 250 tys. złotych;
  • 27.05.1946: burmistrzem Słubic został Stanisław Twardowski (do czerwca 1948), zaś przewodniczącym MRN – Mieczysław Pacholicki (PPS);
  • 29.05.1946: uchwała Rady Ministrów w sprawie zastąpienia pełnomocników obwodów przez starostów oraz pełnomocników obwodów przez wojewodów;
  • 30.05.1946: do Słubic z posługą duszpasterską przybył ks. Alfons Michalski;
  • 06.1946: powołanie Prezydium MRN w Słubicach; pod koniec roku w jego skład wchodzili: Mieczysław Pacholicki (PPS), Wacław Łaboda (PPR), Tadeusz Thiel (PPS), Wacław Pietrusiak (SD) i Kazimierz Gindera (Stowarzyszenie Kupców w Słubicach);
  • 20.06.1946: tłumne obchody uroczystości Bożego Ciała w Słubicach; otwarcie izby chorych i izby porodowej przy Placu Przyjaźni 8;
  • 28.06.1946: przemianowanie obwodu rzepińskiego z siedzibą w Słubicach w powiat rzepiński również z siedzibą w Słubicach;
  • 30.06.1946: referendum ludowe;
  • 07.1946: przewodniczącym ZMW w Słubicach został członek KM PPR Andrzej Bieryłło;
  • 10.08.1946: otwarcie żłobka w Słubicach; 6-osobowy personel opiekował się 30 dziećmi;
  • 01.09.1946: uchwała PRN o wystąpieniu do władz województwa poznańskiego o zgodę na utworzenie w Słubicach gimnazjum państwowego;
  • 06.09.1946: dekret o ustroju rolnym i osadnictwie na terenie Ziem Odzyskanych;
  • 02.11.1946: aresztowanie w Cybince działacza PSL Eugeniusza Słabika (delegata na Wojewódzki Zjazd PSL w Poznaniu) a potem przewiezienie go do aresztu UB w Słubicach;
  • 03.11.1946: konsekracja nowego kościoła pw. NMP Królowej Polski w dawnym domu strzeleckim; pierwsza Msza Św. w nowej świątyni;
  • 07.12.1946: powstanie Powiatowego Obywatelskiego Komitetu Wyborczego; w jego skład weszli: Aleksander Zwolski (PPR), Władysław Banaszak (PPS), Ludwik Borowicz (SL) oraz Michał Dziedziczko (SD);
  • 17.12.1946: jedna z rewizji UB w domu prezesa Koła PSL w Słubicach Jana Wiśniewskiego;
ROK 1947
  • 01.1947: uchwała Prezydium PRN o potrzebie zorganizowania samorządowej służby zdrowia;
  • 19.01.1947: wybory do Sejmu Ustawodawczego; Słubice należały do samodzielnego Okręgu Wyborczego Nr 33 z siedzibą w Świebodzinie;
  • 09-19.03.1947: pierwsza misja święta w Słubicach;
  • 16.03.1947: II Zjazd Powiatowy PPR w Słubicach;
  • 17.03.1947: uroczyste wręczenie tysięcznej legitymacji partyjnej Jadwidze Balcerek; uroczystość miała miejsce w Domu Partii przy ul. Mickiewicza 12;
  • 01.06.1947: uruchomienie w Słubicach pierwszej placówki Komunalnej Kasy Oszczędności; placówka powstała z inicjatywy Józefa Badowskiego;
  • 03.07.1947: usamodzielnienie się Słubic od Frankfurtu nad Odrą pod kątem zaopatrzenia miasta w wodę; zdemontowanie prowizorycznego wodociągu pod mostem;
ROK 1948
  • 01.1948: z funkcji I sekretarza PPR w Słubicach zrezygnował Stanisław Rybak; jego następcą został Franciszek Tomczak;
  • 16.02.1948: erygowanie parafii NMP Królowej Polski; specjalnydekret w tej sprawie wydała Kuria Administracji Apostolskiej w Gorzowie Wielkopolskim;
  • 05.03.1948: uchwała Miejskiej Rady Narodowej w sprawie nierozpisywania konkursu na herb miasta Słubice ze względu na wysokie koszty;06.1948: burmistrzem Słubic został Stanisław Selcer (Sokólski) (do czerwca 1950);
  • 07.1948: akcja scaleniowa organizacji młodzieżowych w Związek Młodzieży Polskiej; przewodniczącym ZMP w Słubicach został Władysław Gromadziński;
  • 09.07.1948: otwarcie biblioteki miejskiej w siedzibie Zarządu Miejskiego w Słubicach;
  • 25.10.1948: dekret o reformie bankowej; Komunalna i Pocztowa Kasa Oszczędności w Słubicach zostały zastąpione przez Powszechną Kasę Oszczędności (PKO);
ROK 1949
  • 01.1949: akcja scaleniowa PPR i PPS w PZPR na terenie Słubic i regionu; pierwszym sekretarzem KP PZPR w Słubicach został Wacław Łaboda;
  • 30.03.1949: przejście młyna elektrycznego w posiadanie GS „Samopomoc Chłopska”;
  • 22.07.1949: odsłonięcie Pomnika Braterstwa na Placu Poległych (Bohaterów) w Słubicach; projekt pomnika przygotował architekt powiatowy Mieczysław Krajniak;
  • 08-09.08.1949: pierwsza wizytacja kanoniczna w Słubicach; poprowadził ją dziekan dekanatu rypińskiego ks. Marian Sawicki;
  • 20.11.1949: przewodniczącą MRN w Słubicach została Celina Biełasik.
Innym razem postaram się opisać wojenne losy Słubic. Jako przedsmak polecam link do niemieckiej kroniki filmowej z lutego 1945. Można na nim dostrzec m.in. cywilną ludność Dammvorstadt uciekającą przez kamienny most na Odrze: OBEJRZYJ.

Przy pisaniu artykułu wykorzystano źródła t.j. m.in.:
  • Preiss, S./ Hengelhaupt, U./ Groblica, S./ Wille, A./ Oramus, D.: Słubice – historia – topografia – rozwój (Geschichte – Topografie - Entwicklung), Słubice 2003.
  • Reiß, E., Das Ende der Frankfurter Dammvorstadt und das Entstehen von Słubice. Eine Chronologie, Historischer Verein zu Frankfurt (Oder), zeszyt 2/2003, s. 26-40.
  • Rutowska, M. (red.), Słubice 1945-1995, Słubice 1996.* Zbiory Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy w Słubicach, Działu Regionalnego.
Spodobał Ci się artykuł? Daj lajka i udostępnij dalej. Dziękujemy :)

Komentarze   

#1 marteczka 2011-01-04 14:15
Świetny artykuł, spory zasób wiedzy w pigułce ;)

Ps. Mój komentarz jest za krótki. ;-)
#2 Lubusz 2011-03-19 10:22
Z posiadanego oryginalnego dokumentu wynika, że rozmowa z władzami Frankfurtu/O. w sprawie elektryfikacji nastąpiła w miesiącu sierpnia 1945. Tutaj jest uznane za datę 30. czerwca, jako początek przesłania energii elrktr. Czy gdzieś w tych datach istnieje błąd ?
#3 slubfurt79 2011-03-20 23:46
A tu jeszcze cos dla zainteresowanych!!! Polecam dokladnie obejrzec...
www.youtube.com/watch?v=tdbHeFbfAi4
www.youtube.com/watch?v=mVY09cJwqGw

Chcesz dodać komentarz do artykułu? Zaloguj się lub zarejestruj swoje konto na portalu.